NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
WITAMINA K PEŁNI WIELE FUNKCJI W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA, BIORĄC UDZIAŁ M.IN. W PROCESIE KRZEPNIĘCIA KRWI ORAZ WPŁYWAJĄC NA METABOLIZM KOŚCI. ZNAJDZIEMY JĄ W WIELU PRODUKTACH, ZARÓWNO POCHODZENIA ROŚLINNEGO, JAK I ZWIERZĘCEGO. KIEDY ZATEM POTRZEBNA JEST SUPLEMENTACJA WITAMINY K? NA CO POWINNI ZWRÓCIĆ UWAGĘ PACJENCI, ZAŻYWAJĄCY LEKI PRZECIWZAKRZEPOWE?
CHARAKTERYSTYKA WITAMINY K
Mianem witaminy K określamy grupę związków o zbliżonej strukturze, charakteryzujących się rozpuszczalnością w tłuszczach. Najważniejszą rolę w organizmie odgrywa:
- filochinon, czyli witamina K1
- menachinony, czyli witamina K2, w szczególności odmiany MK-4 i MK-7
Obecnie wiemy, że bakterie wchodzące w skład mikroflory jelitowej są zdolne do syntezy większości menachinonów, jednak jest ona niewystarczająca, by pokryć dzienne zapotrzebowanie, między innymi ze względu na ograniczoną dostępność biologiczną.
FUNKCJE WITAMINY K
Witamina K jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu krzepnięcia. Jej obecność umożliwia aktywację wielu istotnych w tym procesie białek, m.in. protrombiny, czynnika VII, IX oraz X. Niedobór witaminy K i wynikająca z niego skaza krwotoczna szczególnie zagraża noworodkom, dlatego wytyczne zalecają rutynowe podanie 1 mg witaminy K1 domięśniowo do 6h od narodzin.
Szczególną grupę stanowią pacjenci zażywający leki przeciwzakrzepowe z grupy antagonistów witaminy K, takie jak acenokumarol czy warfaryna. W ich przypadku zaleca się utrzymywanie spożycia produktów bogatych w witaminę K na stałym poziomie oraz regularną kontrolę INR.
Witamina K wpływa także na metabolizm kostny. Jej obecność stymuluje proces namnażania komórek kościotwórczych – osteoblastów, a także hamuje dojrzewanie komórek kościogubnych – osteoklastów. Ponadto uczestniczy w aktywacji ważnych białek wchodzących w skład tkanki kostnej, m.in. osteokalcyny, dzięki której zachodzi prawidłowa mineralizacja kości.
Kolejną ważną funkcją witaminy K jest korzystny wpływ na kondycję naczyń krwionośnych, poprzez hamowanie procesu wapnienia tętnic. Poprawia to ich elastyczność i zmniejsza ryzyko choroby niedokrwiennej serca.
OBJAWY NIEDOBORU WITAMINY K
Niedobory witaminy K u osób dorosłych są rzadkim zjawiskiem, ze względu na jej powszechne występowanie w żywności. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby starsze oraz cierpiące z powodu przewlekłych chorób jelit.
Objawy niedoboru witaminy K obejmują:
- krwotoki, np. z nosa
- nasilenie krwawienia w czasie miesiączki
- występowanie siniaków i wybroczyn
- osłabienie naczyń i rozwój chorób układu krążenia
Ponadto, wskutek zmniejszonej mineralizacji, dochodzi do osłabienia struktury kości, co zwiększa ryzyko osteoporozy i złamań, wyjątkowo niebezpiecznych dla seniorów.
PRZEDAWKOWANIE WITAMINY K
Przedawkowanie witaminy K zdarza się bardzo rzadko. Istnieją doniesienia dotyczące rozwoju niedokrwistości, pogorszenia pracy wątroby i uderzeń gorąca wskutek przyjmowania nadmiernie wysokich dawek w ramach dodatkowej suplementacji.
W JAKICH PRODUKTACH ZNAJDZIEMY WITAMINĘ K?
Duże ilości witaminy K1 występują w zielonych warzywach liściastych, takich jak sałata, kapusta włoska, jarmuż, szpinak czy natka pietruszki. Bogatym źródłem witaminy K2 są z kolei produkty pochodzenia zwierzęcego – mięso, wątroba, jaja i sery, a także fermentowane przetwory roślinne.
SUPLEMENTACJA WITAMINY K
Według wytycznych wystarczające spożycie witaminy K wynosi:
- 65µg w przypadku mężczyzn
- 55µg w przypadku kobiet, także w okresie ciąży i laktacji.
U większości osób zapotrzebowanie na witaminę K pokrywa odpowiednio zbilansowana dieta. W określonych grupach ryzyka, lekarz zalecić może dodatkową suplementację. Witamina K w większości preparatów występuje w dawce 75ug, także w połączeniu z witaminą D3.
Bibliografia:
- Pałasiewicz W., Tuszyński K., “Witaminy i składniki mineralne”, Wyd. Farmaceutyczne, Kraków 2021, s. 51-52
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2020, s. 200-204
