NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji
CHOROBA HASHIMOTO DOTYCZY AŻ 5% POPULACJI I JEST NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY. DYSFUNKCJE TARCZYCY WPŁYWAJĄ NA FUNKCJONOWANIE CAŁEGO ORGANIZMU. NA CZYM POLEGA CHOROBA HASHIMOTO I JAKIE OBJAWY POWINNY NAS ZANIEPOKOIĆ?
Tarczyca – co to za organ?
Tarczyca jest nieparzystym gruczołem dokrewnym, zbudowanym z dwóch płatów, , którego waga wynosi zaledwie 30 gramów. Znajduje się pod krtanią. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów, odgrywa ogromną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Jej podstawową funkcją jest wydzielanie hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Tyroksyna bierze udział w przemianach metabolicznych organizmu, wpływa na pracę układu sercowo – naczyniowego, jak również na prawidłową pracę gruczołów płciowych. Tyroksyna uczestniczy także w przemianie trójjodotyroniny, która to wpływa na rozwój organizmu, procesy wzrostu oraz pracę układu nerwowego. Pracę tarczycy reguluje hormon tyreotropowy (TSH), wydzielany przez przysadkę mózgową.
Na czym polega choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto nazywana jest również autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Jest to jedna z najczęstszych chorób autoimmunologicznych, czyli takich, w których układ odpornościowy traci tolerancję immunologiczną na własne tkanki. Antygeny własne traktuje wówczas jako antygeny obce, w konsekwencji czego atakuje i niszczy komórki własnego organizmu, w przypadku choroby Hashimoto – komórki tarczycy.
Choroba Hashimoto przebiega z niebolesnym zapaleniem tarczycy, które związane jest z aktywnością przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i/lub przeciwko tyreoglobulinie anty-TG. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Występowanie tej choroby związane jest przede wszystkim z czynnikami genetycznymi. Choroba Hashimoto często występuje rodzinnie, jak również nierzadko współistnieje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, np. cukrzycą typu I, reumatoidalnym zapaleniem stawów, czy celiakią.
Na chorobę Hashimoto choruje ok. 5% populacji i znacznie częściej jest ona diagnozowana u kobiet. Najwięcej zachorowań występuje wśród osób w wieku 40 – 50 lat, ale choroba ta może pojawić się również u osób młodszych, także dzieci.
Objawy i diagnozowanie choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto może dawać objawy miejscowe, które są związane ze zmianą wielkości tarczycy, jak również objawy związane z niedoborem hormonów tarczycy, które są takie same, jak przy niedoczynności tarczycy. Chorzy uskarżają się na ciągłe uczucie zimna, zmęczenie, senność pomimo przespanej nocy i osłabienie. Objawy związane są również z trudnością z koncentracją, spowolnieniem procesów myślowych, obniżeniem nastroju, a nawet depresją. Niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do spowolnienia czynności pracy serca oraz obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. U kobiet z chorobą Hashimoto nierzadko występują zaburzenia miesiączkowania, co może stanowić pośrednią przyczynę niepłodności. Niektóre objawy choroby Hashimoto mogą być zauważalne już na pierwszy rzut oka. Charakterystyczna jest nadmierna suchość i łuszczenie się skóry oraz suche i wypadające włosy.
U poszczególnych osób objawy mogą występować z różnym nasileniem. Zwykle rozwijają się one powoli i nasilają się wraz z czasem trwania choroby, co związane jest z postępującym niszczeniem gruczołu tarczowego.
Choroba Hashimoto diagnozowana jest na podstawie badań laboratoryjnych oraz USG tarczycy. Badania laboratoryjne obejmują oznaczenie poziomu TSH oraz fT4. O jawnej niedoczynności tarczycy mówi się wówczas, gdy poziom TSH jest podwyższony, a poziom fT4 obniżony. Z subkliniczną niedoczynnością tarczycy mamy do czynienia wówczas, gdy poziom TSH jest podwyższony, a fT4 prawidłowy.
Leczenie choroby Hashimoto
Terapia choroby Hashimoto opiera się na leczeniu niedoczynności tarczycy, ponieważ obecnie nie jest dostępna terapia, która spowodowałaby zahamowanie niszczenia gruczołu tarczowego. W leczeniu wykorzystuje się syntetyczny hormon tarczycy – lewotyroksynę. Regularne zażywanie lewotyroksyny prowadzi do unormowania stężenia hormonów tarczycy i tym samym przywraca prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Preparaty lewotyroksyny powinny być zażywane rano, o stałej porze, na czczo na 30 – 60 min przed posiłkiem i mogą być popijane niewielką ilością wody. Podczas stosowania preparatów lewotyroksyny, niezbędne jest monitorowanie stężenia hormonów tarczycy. Początkowo, badania laboratoryjne wykonuje się co 6 – 12 tygodni, a gdy dojdzie do normalizacji stężenia hormonów tarczycy, badania wykonuje się rzadziej – co 6 – 12 miesięcy. W dniu badania preparat lewotyroksyny powinien być przyjęty dopiero po pobraniu krwi.
Profilaktyka choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto jest chorobą o podłożu genetycznym. W związku z tym nie istnieją sposoby profilaktyki tej choroby. Niemniej jednak, jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, zgłoś je lekarzowi. Warto zadbać o okresowe kontrolowanie poziomu hormonów tarczycy. Powinny o tym pamiętać przede wszystkim osoby, w których rodzinie występują choroby tarczycy.
Piśmiennictwo:
Luty J. Bryl E. Choroba Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy. Forum Medycyny Rodzinnej 2017;11(1):1-6
Zagrodzki P., Kryczyk J. Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto. Postepy Hig Med Dosw 2014; 68: 1129-1137
