NASZ EKSPERT: dr n. med. Andrzej Marszałek, internista
Tarczyca jest nieparzystym gruczołem dokrewnym, zbudowanym z dwóch płatów, którego waga wynosi zaledwie 30 gramów. Dysfunkcje tarczycy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu.
Ten niewielkich rozmiarów gruczoł pełni w organizmie bardzo ważną funkcję. Od tarczycy zależy twój wygląd, samopoczucie, a nawet płodność. Determinuje ona pracę serca i układu pokarmowego. Reguluje procesy termoregulacyjne i odpowiada za stan kości. A to wszystko za sprawą produkowanych w niej hormonów: tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3). Wytwarzanie obu substancji inicjuje tyreotropina (TSH), hormon przysadki mózgowej, dlatego ich poziom zawsze należy oceniać wraz z wynikami TSH. Stężenie T4, T3 i TSH odbiegające od normy może zwiastować kłopoty ze zdrowiem.
JAK BADAĆ TARCZYCĘ?
Oznaczenie we krwi FT4, FT3 (wolnych form hormonów tarczycy), TSH, przeciwciał anty-TSH, przeciwciał przeciwko receptorom TSH oraz przeciwciał TPO i przeciwko tyreoglobulinie (antyTG) pozwala ocenić funkcję i stan tarczycy oraz zdiagnozować ewentualne choroby. Wystarczy jedno ukłucie w zgięcie łokciowe.
JAK CZYTAĆ WYNIKI?
| BADANIE | JEDN. | NORMY | INTERPRETACJA |
| FT4 (stężenie wolnej tyroksyny) |
pmol/l | 11,8–24,6 | Zbyt wysokie stężenie wskazuje na nadczynność tarczycy lub wczesne stadium zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Takie wyniki pojawiają się także przy przyjmowaniu zbyt dużych dawek leków na niedoczynność tarczycy. |
| Zbyt niskie stężenie może być spowodowane niedoczynnością tarczycy lub zapaleniem tego gruczołu. | |||
| FT3 (stężenie wolnej trijodotyroniny w krwi) |
pmol/l | 4,0–7,8 | Zbyt wysokie stężenie może wskazywać na nadczynność tarczycy. |
| Zbyt niskie stężenie oznacza niedoczynność tarczycy. | |||
| TSH (stężenie hormonu tyreotropowego) |
mU/l | 0,3–5,0 | Zbyt wysokie stężenie może być spowodowany pierwotną niedoczynnością tarczycy. Wówczas stężenia T4 i T3 są obniżone. Natomiast podwyższone TSH i FT4 wskazują na wtórną nadczynność tarczycy. W rzadkich przypadkach przekroczenie norm może sygnalizować nowotwory lub marskości wątroby. |
| Zbyt niskie stężenie TSH przy jednoczesnym wysokim lub podwyższonym FT4 i FT3 sugeruje pierwotną nadczynność tarczycy. Jeśli jednak hormony te są w normie, prawdopodobną przyczyną obniżonego TSH jest choroba Gravesa-Basedowa lub wczesne stadium zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Natomiast niskie TSH w połączeniu z obniżonymi FT4 i FT3 świadczy o niedoczynności przysadki mózgowej. Ale zbyt niski poziom może też być spowodowany zbytnim wygłodzeniem lub przyjmowaniem niektórych leków. | |||
| Przeciwciała anty-TSH | IU/l | < 1,0 | Zbyt wysokie stężenie w większości przypadków świadczy o chorobie Gravesa-Basedowa, rzadziej zapaleniu tarczycy typu Hashimoto. |
| Przeciwciała anty-TPO | IU/l | > 5,61 | Zbyt wysokie stężenie pozwala przypuszczać rozwijająca się chorobę Gravesa-Basedowa lub przewlekłe zapalenie tarczycy, czyli Hashimoto. |
| Zbyt niski poziom może być związany z cukrzycą typu 1., reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobą układową tkanki łącznej czy nowotworem tarczycy. | |||
| Tg, (stężenie tyreoglobuliny) |
ng/ml | > 40,0 | Stężenie ponad normę jest markerem nowotworowym raka tarczycy zarówno łagodnego, jak i złośliwego. Ale uwaga, wynik może być zaburzony u kobiet w drugiej połowie cyklu miesiączkowego albo spodziewających się dziecka. Zawyżone wartości obserwuje się również u noworodków, palaczy i osób z chorobą Gravesa-Basedowa. |
| anty-Tg (stężenie przeciwciał przeciw tyreoglobulinie) |
IU/l | > 116,0 | Podwyższone stężenie jest wskazaniem do przeprowadzenia dalszej diagnostyki ze względu na podejrzenie choroby Hashimoto czy Gravesa-Basedowa, a także nowotworów. |
