NASZ EKSPERT: dr n. farm. Paulina Mączka
OKRES JESIENNO-ZIMOWY TO CZAS OBNIŻONEJ ODPORNOŚCI I WYTĘŻONEJ PRACY DLA NATURALNYCH SYSTEMÓW IMMUNOLOGICZNYCH. MOŻEMY DOPOMÓC SWOJEMU ZDROWIU BAZUJĄC NA DOBRODZIEJSTWACH NATUTY: OWOCACH, ZIOŁACH I SUBSTANCJACH POCHODZENIA NATURALNEGO. PO CO WARTO SIĘGNĄĆ?
Częste infekcje dróg oddechowych, zwiększona podatność na inne zakażenia, ogólne osłabienie i uczucie zmęczenia to dolegliwości najczęściej występujące dolegliwości związane z osłabieniem mechanizmów obronnych organizmu. Wahania temperatury otoczenia oraz duża wilgotność powietrza zwiększają ryzyko wychłodzenia organizmu i zwiększają prawdopodobieństwo wniknięcia patogennych mikroorganizmów. Dlatego właśnie teraz – w okresie chłodów i dużej wilgotności powietrza – nie zapominajmy o dobrodziejstwach natury i niezawodnym, profilaktycznym działaniu owoców, ziół i substancji pochodzenia naturalnego wpływających korzystnie na nasze zdrowie.
Owoc dzikiej róży (łac. Rosa canina)
Znany jest i stosowany od dawna jako jedno z bogatszych kwasu askorbinowego. Naturalna witamina C zawarta w owocach jest 3-5 razy bardziej aktywna niż syntetyczna, gdyż chronią ja towarzyszące flawonoidy (astragalina, izokwercetyna, tylirozyd) i kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy). W surowcu obecne są również cukry, garbniki, olejek eteryczny, witaminy z grupy B, witaminy A, K, E, pektyny, magnez, żelazo, potas oraz fosfor.
Owoce dzikiej róży działają ogólnie wzmacniająco w stanach ogólnego osłabienia i zmęczenia oraz stresu. Preparaty pozyskiwane z rośliny jako lek witaminowy zalecane są przy nadmiernej kruchości naczyń oraz kamicy żółciowej i nerkowej. Stosuje się je przy nadciśnieniu, chorobach serca, wątroby, pomagają w nieżytach przewodu pokarmowego.
Czystek (łac. Cistus incanus)
Charakteryzuje się zaskakująco wysoką zawartością polifenoli. Ekstrakty wodne zawierają kwasy fenolowe (kwas elagowy i gallusowy), terpenoidy, flawonoidy i garbniki. Polifenole izolowane z rośliny stanowią największą grupę wśród naturalnie występujących antyoksydantów. Niektóre związki polifenolowe występujące w roślinie wykazują również pewne działanie bakteriostatyczne.
Kwasy fenolowe wyizolowane z ziela wykazują właściwości przeciwbakteryjne, w szczególności przeciwko bakteriom Gram-dodatnim (rodzaj Bacillus). W badaniach laboratoryjnych wykazano również tłumiące działanie czystka względem wirusów grypy [1]. Poprzez wysoką zawartość związków polifenolowych czystek powoduje aglutynację białek wirusowych, przez co zapobiega rozprzestrzenianiu hamuje rozprzestrzenianie się wirusów, wzmacnia ochronę przed grypą i przeziębieniem, wpływa pobudzająco na mechanizmy immunologiczne organizmu. Zmniejsza czas trwania i nasilenie objawów infekcji górnych dróg oddechowych.
Jeżówka purpurowa (łac. Echinacea purpurea)
Jej zastosowanie w kontekście wielu schorzeń wynika przede wszystkim z zawartości w niej związku bioaktywnego – echinacyny. Ponadto jeżówka zawiera polisacharydy, polifenolokwasy, izobutyloamidy, flawonoidy, glikoproteiny, olejki eteryczne, aminy i poliacetyleny. Ekstrakt z jeżówki przyśpiesza przemianę materii, działa immunostymulująco, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo oraz przeciwgrzybiczo. Mechanizm działania związków zawartych w jeżówce jest bardzo złożony i wielokierunkowy. Pierwszym ważnym kierunkiem jest dezaktywacja hialuronidazy, enzymu odpowiedzialnego za degradację kwasu hialuronowego. Hialuronidaza jest wydzielana przez bakterie w celu rozłożenia kwasu hialuronowego i zwiększenia przepuszczalności cementu międzykomórkowego, co ułatwia bakteriom przenikanie w głąb skóry. Kwas hialuronowy, jako substancja wielkocząsteczkowa charakteryzująca się dużą lepkością, jest jednym z głównych składników cementu międzykomórkowego i jest odpowiedzialny za spoistość tkanki łącznej oraz elastyczność skóry. Dezaktywacja hialuronidazy zabezpiecza więc kwas hialuronowy przed depolimeryzacją a tym samym organizm przed infekcją bakteryjną lub wirusową. Substancje czynne pozyskiwane z jeżówki stymulują makrofagi do fagocytozy, czyli rozkładu substancji obcych, co zwiększa odporność organizmu na infekcje bakteryjne, wirusowe oraz grzyby i drożdżaki. Zwiększają także aktywność monocytów do wydzielania interferonu – związku o działaniu przeciwwirusowym [2].
Aloes (łac. Aloe vera)
Zawiera szeroką gamę składników w tym aminokwasy, enzymy, polisacharydy i kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy, mirystynowy, kaprylowy, oleinowy, palmitynowy i stearynowy). Poza tym: witaminy A, C, E, B1, B2, B3,B6 B12, kwas foliowy, cholinę . Aloes to źródło makro- i mikroelementów np.: wapń, magnez, cynk, chrom, selen, sód, potas, żelazo, miedź, mangan. Polisacharydy zawarte w soku z aloesu stymulują makrofagi, których główną funkcją jest obronna organizmu: fagocytoza oraz synteza różnych produktów biorących udział w procesach immunologicznych. Aloes zwiększa odporność też z powodu wysokiego poziomu przeciwutleniaczy, które pomagają w zwalczaniu wolnych rodników, co przyczynia się do spowolnienia procesu starzenia. Aloesowe preparaty wykorzystuje się jako składniki leków biostymulujących podnoszących odporność organizmu, w przewlekłych stanach zapalnych dróg oddechowych, w obniżonej odporności spowodowanej długotrwałą chorobą.
Czosnek (łac. Allium sativum)
Dostarcza dużo witaminy C oraz nieco witamin z grup B (zwłaszcza witaminy B1). Świeże ząbki czosnku zawierają około 60-65% wody, 32% węglowodanów i ok. 6% białka.
Wśród składników mineralnych duża jest zawartość potasu, żelaza, magnezu i fosforu. Wyróżnia się także dużą zawartością siarki. Olejek lotny z alliiną i allicyną – związkami o charakterystycznym zapachu posiada silne właściwości bakteriobójcze. Poza tym olejek zawiera m.in. salicynę, fitosterole, amoniak oraz dwu- i trójsiarczki alkilowe i metylowe o właściwościach antybiotycznych wykorzystywanych w profilaktyce zakażeń górnego układu oddechowego i w stanach osłabionej odpowiedzi immunologicznej. Świeży sok hamuje także rozwój wirusów grypy. Działa napotnie, obniża gorączkę oraz redukuje stan zapalny poprzez obniżanie poziomu prostaglandyny PG2. Substancjami czynnymi odpowiedzialnymi za immunomodulujące i energetyzujące działanie żeń-szenia (łac. Panax Ginseng) są: saponozydy triterpenowe – ginzenozydy) oraz węglowodany występujące w korzeniu.
Wyciąg z żeń-szenia
Ma wpływ na metabolizm komórkowy, ośrodkowy układ nerwowy, układ sercowo-naczyniowy oraz system immunologiczny. Potwierdzono jego działanie przystosowawcze, dzięki któremu wzmacnia się odporność na stres, infekcje oraz niesprzyjające warunki środowiskowe powodujące obniżenie odporności organizmu. Ponadto wykazano działanie wzmacniające w okresach długotrwałych i nadmiernych wysiłków fizycznych i psychicznych. Ginsenozydy, związki zawarte w żeń-szeniu, biorą udział w przemianach hormonalnych związanych z układem przysadkowo-nadnerczowym, który regulują odpowiedź organizmu na stres [3].
Piśmiennictwo:
[1] Ehrhardt C, Hrincius ER, Korte V i wsp. A polyphenol rich plant extract, Cystus052, exerts anti influenza virus activity in cell culture without toxic side effects or the tendency to induce viral resistance. Antiviral Res 2007; 76:38-47
[2] Haron MH, Tyler HL, Pugh ND, Moraes RM, Maddox VL, Jackson CR, Pasco DS. Activities and Prevalence of Proteobacteria Members Colonizing Echinacea purpurea Fully Account for Macrophage Activation Exhibited by Extracts of This Botanical. Planta Med. 2016 ;82:1258-65
[3] Shergis JL, Zhang AL, Zhou W, Xue CC. Panax ginseng in randomised controlled trials: a systematic review. Phytother Res. 2013;27:949-65
