KREATYNINA – JAK CZYTAĆ WYNIKI?


NASZ EKSPERT: Sebastian Kabaciński, technik farmaceutyczny


OZNACZENIE STĘŻENIA KREATYNINY WYKONUJE SIĘ NAJCZĘŚCIEJ W CELU OCENY CZYNNOŚCI NEREK, ORAZ PRZED WYKONANIEM BADAŃ WYMAGAJĄCYCH PODANIA KONTRASTU. CO WARTO WIEDZIEĆ O TYM BADANIU DIAGNOSTYCZNYM?


Kreatynina jest związkiem organicznym, który powstaje w mięśniach z fosforanu kreatyny w wyniku przemian biochemicznych. Ilość, w jakiej jest ona wydalana w ciągu doby wraz z moczem jest powiązana z masą mięśni danego pacjenta, a także jego wiekiem oraz płcią. Poziom kreatyniny we krwi zależy od jej produkcji oraz szybkości wydalania z organizmu. Badanie biochemiczne krwi pod kątem kreatyniny w zestawieniu z badaniem moczu pozwala obliczyć klirens kreatyniny, służący do oceny funkcjonowania nerek.

Kreatynina po przejściu przez nerki nie ulega ponownemu wchłonięciu (tzw. reabsorpcji), jak to ma miejsce przy innych substancjach występujących w organizmie. Jest także w niewielkim stopniu wydzielana przez same nerki. Dzięki tym właściwościom badanie kreatyniny służy do diagnostyki nerek – oceny tzw. przesączania kłębuszkowego (kłębuszki nerkowe są odpowiedzialne za filtrowanie krwi), czyli stopnia, w jakim jest zachowana prawidłowa funkcja nerek w oczyszczaniu krwi z toksycznych substancji powstałych w przebiegu różnych przemian metabolicznych w organizmie. Kiedy w wynikach badania widać, że stężenie kreatyniny we krwi wzrasta, można podejrzewać, że funkcja nerek została zaburzona i kreatyna w moczu nie jest prawidłowo usuwana z organizmu.

KIEDY NALEŻY OZNACZYĆ KREATYNINĘ?

Kreatynina we krwi oznaczana jest u pacjentów chorujących na nerki, w celu oceny stopnia ich uszkodzenia w przebiegu ostrej niewydolności nerek jak i przewlekłej chorobie nerek . Oznaczanie stężenia kreatyniny w surowicy krwi stosuje się również rutynowo przed zabiegami operacyjnymi takich jak zabiegi kardiochirurgiczne, zabiegi z zakresu chirurgii naczyniowej czy chirurgii ogólnej.
Wskazaniem do badania poziomu kreatyniny jest również szereg badań diagnostycznych, w których musi zostać podany pacjentowi kontrast. Do badań, przy których należy oznaczyć poziom kreatyniny zaliczamy:

• badanie za pomocą tomografii komputerowej z użyciem kontrastu (tzw. angio-TK),

• badanie za pomocą rezonansu magnetycznego (ang. Magnetic Resonance Imaging – MRI) z podaniem kontrastu,

• koronarografia – jest to badanie wykonywane u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca oraz w przebiegu zawału serca. Polega ono na uwidocznieniu tętnic wieńcowych, które są naczyniami doprowadzającymi krew do mięśnia sercowego,

• arteriografia lub angiografia– badanie to polega na podaniu kontrastu i uwidocznieniu poszczególnych tętnic. W zależności od potrzeby można uwidocznić tętnice w obrębie kończyny górnej, kończyny dolnej, nerek czy mózgu.

NORMY KREATYNINY

Prawidłowe stężenie kreatyniny określane są dla trzech grup pacjentów:

•       MĘŻCZYŹNI:  przyjmuje się, że stężenie kreatyniny powinno mieścić się w przedziale 62–106 µmol/l.
•       KOBIETY: przyjmuje się, że stężenie kreatyniny powinno mieścić się w przedziale 44–80 µmol/l.
•   DZIECI: Przyjmuje się, że stężenie kreatyniny powinno mieścić się w przedziale wyznaczonym stosownie do wieku dziecka. Dla dzieci do piątego roku życia wynosi ono np. 21–36 µmol/l/.

W przypadku badania, które przeprowadzone zostało na próbce moczu, norma kreatyniny przyjęta dla kobiet wynosi 0,74–1,57 g/dobę lub 7–14 mmol/dobę, a dla mężczyzn 1,04–2,35 g/dobę lub 9–21 mmol/dobę.
Wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, z powodu np. rodzaju aparatury lub użytej metody.

KREATYNINA POWYŻEJ NORMY

Wzrost poziomu kreatyniny może wynikać z jej nadmiernej produkcji – np. podczas wysiłku fizycznego czy u osób cierpiących na gigantyzm albo z zahamowania jej wydalania z organizmu. Zdarza się to przy:
•    niewydolność nerek,
•    zatruciach związkami organicznymi i nieorganicznymi,
•   przyjmowaniu niektórych leków m.in. przeciwbólowych, antybiotyków z grupy tetracyklin i cefalosporyn.

KREATYNINA PONIŻEJ NORMY

Spadek stężenia kreatyniny w organizmie mogą powodować niektóre leki sterydowe, kortykosterydy mające działanie przeciwalergiczne i przeciwzapalne.

INTERPRETACJA BADANIA

Zwiększone stężenie kreatyniny w surowicy krwi (tzn. wynik powyżej górnej granicy normy) świadczy o pogorszeniu czynności nerek. Może ono mieć charakter ostry i przejściowy – mówi się wówczas o ostrej niewydolności nerek, lub może być trwałe, zwykle postępujące, jak w przypadku przewlekłej niewydolności nerek. Małe stężenie kreatyniny w surowicy krwi występuje u osób z chorobami prowadzącymi do zaniku mięśni, niedożywionych, wyniszczonych, z ciężką chorobą wątroby, u osób z małą masą mięśni szkieletowych (np. po amputacjach kończyn) oraz u kobiet w ciąży.

KREATYNINA A GFR

Stężenie kreatyniny w surowicy krwi pozwala również na obliczenie wskaźnika przesączania kłębuszkowego (ang. glomerular filtration rate – GFR). Ponieważ bezpośrednie obliczenie GFR wymaga oznaczenia stężenia kreatyniny we krwi oraz w dobowej zbiórce moczu to w praktyce klinicznej stosuje się odpowiedni wzór, który pozwala na podstawie wieku, płci oraz stężenia kreatyniny na oszacowanie GFR (ang. estimated GFR – eGFR).
Obliczenie eGFR jest wskazane u osób, u których wartości kreatyniny w surowicy mogą być niskie np.: u osób wyniszczonych i osób starszych.

StadiumOpiseGFR
(ml/min/1,73m2
powierzchni ciała)
1Uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR.≥ 90
2Upośledzenie GFR niewielkiego stopnia (utajona przewlekła niewydolność nerek).60-89
3Upośledzenie GFR średniego stopnia (wyrównana przewlekła niewydolność nerek).30-59
4Upośledzenie GFR znacznego stopnia (niewyrównana przewlekła niewydolność nerek).15-29
5Schyłkowa niewydolność nerek.< 15
(lub dializoterapia)

 

NAJNOWSZE PORADY

Najnowsze filmy


JAK I PO CO MIERZYĆ TĘTNO?

JAK I PO CO MIERZYĆ TĘTNO?

JAK URATOWAĆ LUDZKIE ŻYCIE?

JAK WYPOSAŻYĆ DOMOWĄ APTECZKĘ?

JAK WYPOSAŻYĆ DOMOWĄ APTECZKĘ?

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
blog
post
page

Do góry
Skip to content