NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji
ENDOMETRIOZA TO CHOROBA GINEKOLOGICZNA. NEGATYWNIE WPŁYWA NA JAKOŚĆ ŻYCIA CHORUJĄCEJ NA NIĄ KOBIETY I JEST JEDNĄ Z CZĘSTSZYCH PRZYCZYN NIEPŁODNOŚCI. POCZĄTKOWE OBJAWY CHOROBY CZĘSTO SĄ BAGATELIZOWANE, CO ZNACZNIE OPÓŹNIA DIAGNOSTYKĘ ORAZ ZMNIEJSZA SZANSE POWODZENIA TERAPII. NA CZYM POLEGA ENDOMETRIOZA?
ENDOMETRIOZA, CO TO ZA CHOROBA?
Endometrioza należy do chorób ginekologicznych. W jej przebiegu dochodzi do sytuacji, gdy komórki błony śluzowej macicy, czyli komórki endometrium, obecne są również poza jamą macicy. Komórki te swoją budową przypominają komórki endometrium oraz posiadają aktywność wydzielniczą. Są także wrażliwe na zmiany hormonalne, które zachodzą w trakcie cyklu miesiączkowego, co z kolei jest przyczyną przewlekłego stanu zapalnego.
Dotychczas nie wyjaśniono jednoznacznie mechanizmu rozwoju endometriozy. Uważa się, że wpływ na rozwój choroby mają czynniki wrodzone, środowiskowe, autoimmunologiczne, alergiczne oraz epigenetyczne. Podstawowy mechanizm endometriozy tłumaczy się występowaniem wstecznego miesiączkowania, czyli sytuacji, gdy krew miesiączkowa przedostaje się do jamy otrzewnowej przez jajowody i dochodzi do wszczepiania złuszczonych komórek błony śluzowej macicy. Wsteczne miesiączkowanie obserwuje się jednak także u kobiet bez endometriozy, dlatego też nie może być ono uważane za jedyny mechanizm powstawania tej choroby.
Endometrioza występuje u 6 – 10 % kobiet w wieku rozrodczym i jest jedną z najczęstszych przyczyn bezpłodności u kobiet. Wiąże się z występowaniem dolegliwości bólowych i znacznego pogorszenia jakości życia kobiety.
OBJAWY I DIAGNOSTYKA ENDOMETRIOZY
Endometrioza niekiedy ma przebieg bezobjawowy, jednak najczęściej chorobie tej towarzyszą takie objawy, jak bolesne miesiączkowanie oraz ból w miednicy, który występuje niezależnie od fazy cyklu miesiączkowego. Kobiety z endometriozą odczuwają także ból podczas oddawania moczu oraz wypróżniania. Pojawiają się bóle brzucha oraz bole okolicy krzyżowej. Nierzadko obecny jest ból podczas stosunku płciowego (dyspaurenia). Warto podkreślić, że nasilenie objawów nie jest skorelowane z zaawansowaniem stopnia choroby.
Diagnostyka endometriozy opiera się na występujących objawach, palpacyjnym badaniu ginekologicznym oraz badaniach obrazowych. Przydatne jest przede wszystkim badanie USG, a niekiedy wykonuje się również rezonans magnetyczny. Endometrioza może też zostać wykryta podczas laparoskopii – wówczas konieczne jest badanie histologiczne wycinków.
LECZENIE ENDOMETRIOZY
W leczeniu endometriozy wykorzystuje się farmakoterapię, leczenie chirurgiczne oraz leczenie skojarzone.
Podstawowe leki stosowane w terapii endometriozy to: antykoncepcja hormonalna, analogi hormonów uwalniających gonadotropiny oraz progestageny. Głównym celem farmakoterapii jest zahamowanie miesiączki oraz obniżenie poziomu estrogenu, a więc stworzenie warunków hipoestrogenizmu. Dzięki temu możliwe jest zapobieżenie wzrostowi endometrium, cofnięcie zmian chorobowych, jak również ustąpienie dolegliwości bólowych. Zastosowanie farmakoterapii nie skutkuje jednak pełnym wyleczeniem, jak również nie wpływa korzystnie na płodność. Minusem terapii są też duże szanse na nawrót objawów po odstawieniu leków.
Leczenie chirurgiczne zachowawcze polega na usunięciu ognisk chorobowych, zwykle metodą laparoskopową. Pozwala to na przywrócenie prawidłowego funkcjonowania narządów miednicy mniejszej. Kiedy leczenie chirurgiczne zachowawcze i farmakoterapia są nieskuteczne, a kobieta nie planuje ciąży, rozważane jest radykalne leczenie chirurgiczne. Polega ono na usunięciu macicy z przydatkami, a więc chirurgicznym wywołaniu menopauzy. Niestety, nawet ta metoda leczenia nie daje 100 – procentowej skuteczności. Ok. 15% kobiet z endometriozą po histerektomii nadal odczuwa dolegliwości bólowe.
JAK ZAPOBIEGAĆ ENDOMETRIOZIE?
Aktualnie nie są znane metody zapobiegania endometriozie. Należy jednak pamiętać o regularnych wizytach u ginekologa oraz zgłaszaniu wszelkich niepokojących dolegliwości. Dzięki temu wzrastają szanse na wcześniejszą diagnostykę oraz rozpoczęcie leczenia. Ma to istotne znaczenie dla powodzenia terapii, jak również podniesienia jakości życia kobiety.
Piśmiennictwo:
Basta A., Brucka A., Górski J., Kotarski J., Kulig B., Oszukowski P., Poręba R., Radowicki S., Radwan J., Sikora J., Skręt A., Skrzypczak J., Szyłło K. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy. Ginekol Pol. 2012; 83: 871-876
O’Sullivan M., Overton C. Symptom recognition key to diagnosing endometriosis. The Practitioner, 2018; 262 (1813): 13–18
