GRECY NAZWALI JĄ PEPON, CZYLI „GOTOWANA NA SŁOŃCU”, FRANCUZI POTRION, CZYLI „DUŻY GRZYB”. W POLSCE NAZYWANO JĄ W DWOJAKI SPOSÓB: NA ŚLĄSKU PRZYJĘŁA SIĘ I FUNKCJONUJE DO DZIŚ NAZWA BANIA, ZAŚ W POZOSTAŁYCH REGIONACH KRAJU – DYNIA. POZNAJCIE WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE TEGO WARZYWA!
SKĄD POCHODZI DYNIA?
Ojczyzną dyni jest Ameryka Środkowa, gdzie nadal występuje w stanie dzikim. Do Europy dotarła za sprawą Krzysztofa Kolumba w XV wieku. Początkowo traktowano ją jako egzotyczną ciekawostkę, jednak wkrótce odkryto zalety i już w XVI wieku uprawiano w niemal wszystkich krajach naszego kontynentu. Dziś jest znana i uprawiana na całym świecie, zaś za dyniową stolicę uważa się miasto Motron w stanie Illinois.
W Polsce dynia szybko zdobyła popularność – potrawy z dyni pojawiały się zarówno na stołach królewskich, jak i chłopskich, natomiast największą popularność zdobyły pestki dyni, o których krążyły pogłoski, jakoby wpływały na potencje mężczyzn. Dziś w naszym kraju najczęściej uprawia się odmiany dyni olbrzymiej, piżmowej, zwyczajnej i hokkaido.
DYNIA DYNI NIERÓWNA…
Dynia pochodzi z rodziny roślin dyniowatych, do których zalicza się m.in. arbuzy, melony, kabaczki, cukinie, ogórki i tykwy.
Istnieje aż 45 odmian dyni różniących się wielkością, kształtem, kolorem i smakiem.
Niektóre z dyń ważą około 10 dkg i mają wielkość niewielkiej piłeczki, ale są i takie, które osiągają ogromne rozmiary i wagę ponad stu kilogramów. Największa dynia świata ważyła nieco ponad 1190 kg i została wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa w 2016 roku.
Choć najbardziej spopularyzowane odmiany dyń są pomarańczowe, to znane są również dynie w kolorze zielonym, szarym czy białym. Niektóre z nich mają gładką, lśniącą powierzchnię, inne pokryte są wypustkami.
DYNIA W KUCHNI – Z POŻYTKIEM DLA ZDROWIA
Choć do najbardziej popularnych dań z użyciem dyni należą ciasto i zupa, to tak naprawdę kuchnie świata wykorzystują je do niezliczonej ilości potraw i łączą w wieloma dodatkami. Ponieważ każda z odmian tego warzywa ma swój niepowtarzalny smak, trudno o jeden uniwersalny przepis na danie z dynią. Warto zatem postudiować przepisy kulinarne, by dowiedzieć się która odmiana najlepiej będzie nam smakować w postaci słodkiego deseru, a która w postaci pikantnego dania głównego…
Do szczególnie cennych dla zdrowia dyń zalicza się te o pomarańczowym miąższu – im bardziej kolor jest intensywny, tym więcej w miąższu witamin A, B1, B2, B6, C, PP, E, D oraz składników mineralnych – fosforu, żelaza, wapnia, potasu i magnezu.
Dynia bogata jest również w białko, dzięki dużej zawartości celulozy pomaga w kuracjach odchudzających i przyśpiesza przemianę materii. Zawiera także pektyny i kwasy organiczne.
Dynia to naturalne lekarstwo na problemy z układem pokarmowym, pomaga również na zapalenie żołądka, nadkwasotę, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy. Zalecana jest także jako środek ogólnie odkwaszający, moczopędny i żółciopędny.
Dynia jest polecanym produktem w żywieniu dzieci oraz ludzi chorych na miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, choroby wątroby, otyłość i zaburzenia przemiany materii. Dynie wzmacniają także system immunologiczny.
5 DOBRODZIEJSTW JEDZENIA PESTEK DYNI!
1. ŹRODŁO CYNKU: Pestki dyni są najbardziej przystępnym źródłem cynku, który w takiej postaci jest najlepiej przyswajalny przez organizm człowieka. W ich kilogramie znajdziemy aż 130-202 mg cynku.
Minerał ten jest szczególnie potrzebny mężczyznom – ich zapotrzebowanie na cynk jest czterokrotnie wyższe, niż u kobiet, a niedobór może prowadzić do zaburzenia czynności jąder i chorób gruczołu krokowego: rozrostu i zapalenia.
Cynk odgrywa również bardzo ważną rolę w procesie gojenia się ran, leczenia chorób skóry a także przy chorobach wrzodowych żołądka. Nie do przecenienia są również jego właściwości dla naszej urody – wpływa na kondycje naszych włosów i paznokci.
2. ANTIDOTUM MIAŻDŻYCY: Pestki dyni składają się w 30-40% z oleju, który zawiera bardzo dużo fitosteroli i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Mają one swoją znacząca rolę w hamowaniu procesu odkładania się w tkankach złogów cholesterolu i obniżaniu poziomu tzw. „złego” cholesterolu.
3. WSPARCIE UKŁADU MOCZOWEGO: Lekkostrawne białka, mikroelementy, selen, magnez, cynk, miedź i mangan zawarte w pestkach dyni mają zbawienne działanie w leczeniu stanów zapalnych nerek i pęcherza moczowego.
4. PRZECIW PASOŻYTOM: Dzięki dużej zawartości kukurbitacynów nieprzesuszone świeże pestki stosowane są przeciwko robaczycy i tasiemcom. Poleca się je także dzieciom jako całkowicie nieszkodliwe w przeciwieństwie do środków chemicznych.
5. JAKO AFRODYZJAK: Pestki z dyni uznawane są za afrodyzjak dzięki zawartości tokoferoli. Tokoferole to jedne ze związków chemicznych wchodzących w skład witaminy E – zwanej witaminą płodności.
OLEJ Z PESTEK DYNI
Olej z pestek dyni tłoczymy wyłącznie na zimno – dzięki temu zachowuje wszystkie właściwości odżywcze. Powinien być on przechowywany w chłodnym i ciemnym miejscu i nie należy go poddawać obróbce termicznej. Olej z pestek dyni wykorzystujemy do dań na zimno.
W składzie oleju znajdziemy całą moc dobroczynnych witamin, jak i minerałów i innych składników odżywczych. Tłuszcze zawarte w pestkach dyni zaliczają się do pełnowartościowych tłuszczów roślinnych – niezbędnych do samodzielnego wytwarzania przez organizm witaminy D oraz regulacji licznych procesów hormonalnych oraz na poziomie komórkowy.
Olej z pestek dyni może być stosowany również jako kosmetyk. Wykazuje właściwości nawilżające, natłuszczające i wygładzające, a dzięki dużej zawartości potasu działa oczyszczająco i rozjaśniająco.
Olejek w zasadzie służy każdemu typowi cery, ale szczególnie polecany jest osobom z skóra suchą, łuszczącą się, pękająca i dojrzałą. Można wykorzystać go również w leczeniu rozstępów – dodając jako składnik olejku, kremu, balsamu czy pilingu.
Źródła
- Praca zbiorowa, Kultura jedzenia, jedzenie w kulturze. Monografia Naukowa, ISBN: 978-83-63910-31-0, AT Wydawnictwo, Kraków 2014
- Paweł Łukasik, Grzegorz Targosz, Dynia, ogórek, kabaczek i sznurek, Wydawnictwo Pascal 2017
- Dynia. smaki z mojego ogrodu, Wydawnictwo Hortpress 2018
