NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
KATAR, NAZYWANY INACZEJ NIEŻYTEM NOSA, DOTYKA CO ROKU NIEMALŻE KAŻDEGO Z NAS. POWODUJE POGORSZENIE SAMOPOCZUCIA, TRUDNOŚCI Z ZASYPIANIEM I NIEZNOŚNE BÓLE GŁOWY. W SEZONIE JESIENNO-ZIMOWYM SZCZEGÓLNIE WARTO PRZYPOMNIEĆ SOBIE, JAK SKUTECZNIE WALCZYĆ Z KATAREM, ABY WSZYSCY DOMOWNICY MOGLI CIESZYĆ SIĘ ZDROWIEM.
CZYM WŁAŚCIWIE JEST KATAR?
Katar spowodowany jest obrzękiem błony śluzowej nosa i zwiększoną produkcją zalegającej wydzieliny. W zależności od przyczyny, wyróżniamy katar infekcyjny, wywołany przez wirusy lub bakterie oraz katar alergiczny, wynikający z nadwrażliwości organizmu na określone alergeny.
Żartobliwie mówimy, że leczony katar trwa tydzień, a nieleczony 7 dni. Jak jest w rzeczywistości? Okazuje się, że odpowiedź nie jest jednoznaczna. W zależności od długości utrzymywania się objawów wyróżniamy:
• katar ostry, ustępujący do 4 tygodni
• katar podostry, trwający od 4-12 tygodni
• katar przewlekły, utrzymujący się ponad 12 tygodni
Skuteczna walka z katarem obejmuje zarówno środki farmakologiczne, jak i szereg domowych sposobów, wspomagających leczenie. Nieoceniony jest także odpoczynek, dający czas na regenerację, niezbędną w procesie zdrowienia.
KATAR BAKTERYJNY CZY WIRUSOWY?
Jeszcze do niedawna uważano, że wodnista wydzielina z nosa wskazuje na infekcję wirusową, a gęsta, zabarwiona na żółto lub zielono, świadczy o nadkażeniu bakteryjnym. Obecnie wiemy już, że nie jest to kryterium pozwalające ustalić przyczynę kataru. Faktem jest, iż najczęściej za nieżyt nosa odpowiedzialne są rinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy. W tym przypadku leczenie jest przede wszystkim objawowe, a udrożnienie nosa następuje zwykle do 7 dni.
Niestety, w niektórych sytuacjach infekcja wirusowa może przechodzić w bakteryjną, wywołaną przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae lub Moraxella catarrhalis. Obserwujemy wtedy znaczące pogorszenie objawów po 5 dniach trwania choroby lub brak poprawy po upływie 10 dni. Leczenie kataru o etiologii bakteryjnej wymaga konsultacji z lekarzem i włączenia antybiotykoterapii.
JAK ROZPOZNAĆ KATAR ALERGICZNY?
Katar alergiczny wynika z nadmiernej reakcji układu immunologicznego, w odpowiedzi na kontakt z alergenem, np. pyłkami roślin, sierścią lub roztoczami. W zależności od przyczyny, może utrzymywać się cały rok lub mieć przebieg sezonowy. Objawy kataru alergicznego obejmują wodnistą wydzielinę z nosa, częste kichanie, świąd oraz zaczerwienie spojówek. Podejrzenie alergii należy zgłosić lekarzowi rodzinnemu, który skieruje nas na odpowiednie badania.
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE KATARU
Leczenie farmakologiczne kataru polega na zastosowaniu leków obkurczających śluzówkę nosa. Miejscowo stosuje się xylometazolinę i oxymetazolinę w postaci kropli lub aerozolu donosowego. Choć charakteryzują się dużą skutecznością, nie mogą być stosowane powyżej 5 dni, ze względu na ryzyko uszkodzenia śluzówki i rozwoju uzależnienia.
Innym rozwiązaniem jest zastosowanie pseudoefedryny lub jej połączenia z ibuprofenem, o dodatkowym działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Pamiętajmy, że tego typu preparaty są niezalecane u osób ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym lub innymi chorobami układu sercowo-naczyniowego.
Zwolennicy naturalnych metod leczenia sięgnąć mogą po preparaty na bazie ziół, wspierających prawidłowe funkcjonowanie dróg oddechowych, takich jak kwiat pierwiosnka, korzeń pelargonii afrykańskiej czy ziele werbeny.
W przypadku kataru alergicznego, stosuje się zarówno leki doustne, zawierające substancje o działaniu przeciwhistaminowym, jak i preparaty działające miejscowo, w postaci aerozoli donosowych.
Niezależnie od rodzaju kataru, warto również sięgnąć po roztwory soli fizjologicznej. Izotoniczne doskonale sprawdzą się w celu nawilżenia błony śluzowej, z kolei hipertoniczne ułatwią uwodnienie wydzieliny i oczyszczenie nosa.
Domowe sposoby na katar
Domowe sposoby mają ogromne znaczenie zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce nawrotów kataru. Kluczowe jest odpowiednie nawilżenie i czystość powietrza, zwłaszcza w okresie grzewczym. Zwiększona zawartość smogu w ostatnich latach może wymagać zakupu odpowiedniego urządzenia, które dzięki zastosowaniu specjalnych filtrów, wychwytuje szkodliwe cząstki.
W domowych warunkach warto zdecydować się na irygację nosa za pomocą specjalnie przygotowanych zestawów dostępnych w aptece, a także inhalacje solą fizjologiczną lub olejkami eterycznymi.
Pamiętaj: olejki eteryczne w bezpośredniej inhalacji są przeciwwskazane u małych dzieci, gdyż mogą wywołać skurcz oskrzeli, dlatego przed ich użyciem skonsultuj się z lekarzem!
Piśmiennictwo:
- Tuszyński K., Uman-Ntuk E., Niedbała M., Przeziębienie i grypa z perspektywy farmaceuty, wyd. I, Wydawnictwo opieka.farm 2018, s. 19-28, 85-89
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.2.
- Śliwińska-Kowalska M., Leczenie alergicznego i infekcyjnego nieżytu nosa i zatok, Otolaryngologia 2016, 15(4), s. 145-151
- https://www.nia.org.pl/2016/12/30/pseudoefedryna-kodeina-dextrometorfan-w-praktyce-aptecznej-po-1-stycznia-2017-roku/
