NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji
JOD TO NIEZWYKLE ISTOTNY PIERWIASTEK DLA ZDROWIA, A W POLSCE JESTEŚMY SZCZEGÓLNIE NARAŻENI NA JEGO NIEDOBORY… DO CZEGO POTRZEBNY NAM JEST JOD KIEDY NALEŻY ROZWAŻYĆ JEGO SUPLEMENTACJĘ?
CZYM JEST JOD?
Jod jest niezbędnym pierwiastkiem dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ok. 75% jodu znajduje się w tarczycy. Często obserwowane są niedobory tego pierwiastka. W ich wyniku powiększa się gruczoł tarczowy (powstaje wole), jak również zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób tarczycy, w tym raka tarczycy. Warto jednak pamiętać, że niepożądane są zarówno niedobory, jak i nadmiar jodu w organizmie.
ROLA JODU W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA
Jod umożliwia produkcję tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3), czyli hormonów tarczycy. Utrzymanie odpowiedniego poziomu tych hormonów jest niezwykle ważne, gdyż odpowiadają za funkcjonowanie i rozwój serca, przysadki mózgowej, mózgu i całego układu nerwowego, mięśni i nerek. Tyroksyna i trójjodotyronina odpowiadają za regulację procesów wzrostu oraz dojrzewania komórek. Hormony te odgrywają również ważną rolę w przemianie materii, wytwarzaniu energii oraz oddychaniu komórkowym. Uczestniczą też w termoregulacji.
NIEDOBÓR I NADMIAR JODU: JAKIE SĄ OBJAWY?
Długotrwały niedobór jodu przyczynia się do wytworzenia niedoczynności tarczycy, powiększenia tarczycy oraz powstania wola. Niedoczynność tarczycy jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci, gdyż skutkuje opóźnieniem rozwoju zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Wystąpienie niedoczynności tarczycy jest niebezpieczne również dla kobiet w ciąży. Może bowiem prowadzić do zaburzeń przebiegu ciąży i zwiększać ryzyko poronień oraz porodów przedwczesnych, a także wzrostu śmiertelności dzieci. Znaczny niedobór jodu u matki może również prowadzić do nieodwracalnego niedorozwoju mózgu u płodu oraz kretynizmu.
Ze względu na trudności z dostarczeniem odpowiedniej ilości jodu wraz z dietą, nadmiar jodu nie jest spowodowany nadmiernym spożywaniem produktów bogatych w ten pierwiastek. Wynika on przede wszystkim z przedawkowania suplementów diety. Objawia się zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego, zwiększonym wydzielaniem śluzu w oskrzelach, ślinotokiem oraz zmianami skórnymi.
NATURALNE ŹRÓDŁA JODU
Najlepszym źródłem jodu są produkty pochodzenia morskiego. Wysoką zawartością tego pierwiastka charakteryzują się przede wszystkim ryby i owoce morze. Obecny jest również w mleku i jego przetworach. W mniejszej ilości jod występuje także w warzywach, owocach oraz produktach zbożowych. W celu zapobiegania niedoborom jodu w Polsce wprowadzono obowiązek jodowania soli kuchennej.
SUPLEMENTACJA JODU Z APTEKI
Ze względu na wprowadzenie obowiązku jodowania soli kuchennej, podaż jodu w populacji naszego kraju ocenia się jako wystarczającą. Na niedobory tego pierwiastka są jednak narażone kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, dlatego też w tej grupie konieczna jest suplementacja jodu w dawce 100-150 µg/dobę. Suplementy diety przeznaczone dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią zawierają ten pierwiastek w odpowiedniej ilości. Suplementację jodu stosuje się także po zakończeniu leczenia wola hormonami tarczycy, aby zapobiec jego nawrotom.
Źródła:
- Gietka-Czernel M.: Profilaktyka niedoboru jodu. Postępy Nauk Medycznych 2015, 28 (12): 839-845
- Pyka B., Zieleń-Zyka I., Kowalska J., Ziółkowski G., Hudzik B., Gąsior M., Zubelewicz-Szkodzińska B.: Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu – w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami. Folia Cardiologica 2019, 14(2): 156-160
- Wiernicka A., Socha J., Socha P.: Rola jodu w żywieniu dzieci. Standardy Medyczne Pediatria 2011, 8: 785–791.
