NASZ EKSPERT: dr n. farm. Paulina Mączka.
SZACUJE SIĘ, ŻE NOSICIELAMI WIRUSA OPRYSZCZKI MOŻE BYĆ NAWET 90 PROCENT ŚWIATOWEJ POPULACJI. DLA WIĘKSZOŚCI Z NAS WIRUS OPRYSZCZKI NIE JEST SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNY, JEDNAK ZAKAŻENIE MOŻE NIEŚĆ ZA SOBĄ WIELE KOMPLIKACJI… CO WARTO WIEDZIEĆ O WIRUSACH HSV?
CO TO SĄ WIRUSY?
Wirusy to mikroorganizmy zbudowane tylko z jednego rodzaju kwasów nukleinowych tj. RNA lub DNA, które pełnią funkcję nośnika informacji genetycznej niezbędnej do odtwarzania potomnych cząstek wirusa i enzymów.
Wirusy są typowymi pasożytami wewnątrzkomórkowymi, wchodzącymi w silny związek z atakowanymi przez nie komórkami.
Wirusy nie mają własnego aparatu enzymatycznego zdolnego do wytwarzania związków wysokoenergetycznych i własnej przemiany materii. Nie mając własnych procesów metabolicznych i nie syntetyzując białka, korzystają z mechanizmów metabolicznych gospodarza. W skład wirusów wchodzą, oprócz jednej lub dwóch nici RNA bądź DNA, otoczka białkowa i otoczka lipoproteinowa. Te białkowe struktury odgrywają istotną rolę w procesach immunologicznych i są odpowiedzialne za chorobotwórczość.
OPRYSZCZKA – POZNAJMY SIĘ BLIŻEJ…
Wirus opryszczki pospolitej, znany również jako HSV jest wirusem DNA i występuje w dwóch odmianach:
• HSV-1: powoduje opryszczkę jamy ustnej i jest najczęściej związany z występowaniem zakażenia okolic twarzy
• HSV-2: powoduje opryszczkę narządów płciowych
Do wystąpienia zakażenia wirusem opryszczki pospolitej (HSV) wymagany jest bliski kontakt osoby podatnej z osobą aktywnie wydalającą wirusa lub z płynami ustrojowymi zawierającymi wirusa. HSV następnie atakuje i replikuje się w neuronach, a także w komórkach naskórka i skóry właściwej. Wiriony przemieszczają się z początkowego miejsca infekcji na skórze lub błonie śluzowej do czuciowego zwoju korzenia grzbietowego, gdzie następuje utajenie. Aktywacja wirusa może nastąpić w okresach stresu, przemęczenia organizmu, w trakcie przeziębienia, obniżenia odporności, w trakcie menstruacji lub może być tez wynikiem ekspozycji na promieniowanie UV.
HSV-1 rozprzestrzenia się zazwyczaj poprzez bezpośredni kontakt z zanieczyszczoną śliną lub innymi zakażonymi wydzielinami ustrojowymi, w przeciwieństwie do HSV-2-który rozprzestrzenia się głównie poprzez kontakt seksualny.
PRZEBIEG I OBJAWY ZAKAŻENIA WIRUSEM OPRYSZCZKI
Zakażenie HSV często przebiega bezobjawowo. Kiedy objawy się pojawią, występuje szeroki zakres przypadków: w tym opryszczka ustno-wargowa, wyprysk opryszczkowy, zakażenie oczu, opryszczka noworodków oraz opryszczkowe zapalenie mózgu.
Objawy infekcji jamy ustnej i wargowej pojawiają się od trzech dni do jednego tygodnia po ekspozycji na wirus. Pacjenci często sygnalizują objawy obejmujące złe samopoczucie, gorączkę, miejscowy ból, tkliwość, pieczenie lub mrowienie. Pierwotne zmiany HSV-1 występują zwykle na ustach i wargach. Obserwuje się najczęściej liczne pęcherzyki na rumieniowo zmienionej podstawie śluzówki. Zmiany pęcherzykowate mogą następnie przekształcić się w krosty, nadżerki i owrzodzenia [1].
Wyprysk opryszczkowy objawia się rozległym rozprzestrzenianiem się zakażenia HSV w przypadku upośledzonej bariery skórnej np. przy atopowym zapaleniu skóry. U pacjentów obserwuje się liczne nadżerki o średnicy od 2 do 3 mm ze strupami krwotocznymi i wydzieliną surowiczą.
Infekcja HSV-1 może również wystąpić na palcach lub około paznokciowo, powodując pęcherzykowe zmiany opryszczkowe. Zmiany mają postać głębokich pęcherzy, które mogą wtórnie erozować. Wśród objawów fizjologicznych dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych w połączeniu z prążkowaniem limfatycznym, naśladującym bakteryjne zapalenie tkanki łącznej.
Zakażenie wirusem opryszczki dzieci i dorosłych może także dotyczyć narządu wzroku. Zakażenie opryszczkowe oka objawia się zapaleniem rogówki i spojówek, które może być jednostronne lub obustronne. Może wystąpić łzawienie powiek, obrzęk, światłowstręt oraz obrzęk spojówki.
Noworodkowy wirus opryszczki pojawia się od 5 do 14 dnia życia i lokalizacja zmian zapalnych obejmuje skórę głowy i tułów. Może objawiać się rozsianymi zmianami skórnymi oraz zajęciem błony śluzowej jamy ustnej i oczu. Zajęcie ośrodkowego układu nerwowego (OUN) może objawiać się zapaleniem mózgu z letargiem, drażliwością i drgawkami [3].
U dzieci objawowe zakażenia jamy ustno-wargowej HSV-1 często mają postać zapalenia dziąseł i jamy ustnej, które prowadzi do bólu, cuchnącego oddechu i dysfagii. U dorosłych może objawiać się zapaleniem gardła i zespołem podobnym do mononukleozy [2].
OPRYSZCZKOWE ZAPALENIE MÓZGU
Jest ono ciężkim, zazwyczaj śmiertelnym zakażeniem wywołanym przez HSV-1.Wpływa przede wszystkim na płat skroniowy mózgu, prowadząc do neurologicznych deficytów związanych z zaburzeniem mowy i słuchu. Zapalenie mózgu wywołane wirusem HSV wiąże się z wysoką śmiertelnością. Około 70% nieleczonych przypadków kończy się śmiercią[4].
JAK LECZYC OPRYSZCZKĘ?
Lekiem najczęściej stosowanym w leczeniu opryszczki jest acyklowir.
W leczeniu opryszczki acyklowir stosowany jest doustnie na ogół w dawce 200 mg 5 razy dziennie lub 400 mg 3 razy dziennie przez 5–10 dni lub w ciężkich przypadkach 5 mg/kg dożylnie co 8 godzin przez 5–7 dni. Coraz cześciej jako dodatek do terapii doustnej stosuje się preparaty miejscowe zawierające acyklowir- w postaci maści, żeli i kremów. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że miejscowa aplikacja 5% kremu z acyklowirem skraca czas trwania choroby o 2 dni [5].
W leczeniu miejscowym warto zastosować także leki wysuszające, odkażające i ściągające. Dobrze sprawdzają się preparaty zawierające w swoim składzie cynk bądź tlenek cynku. Jako działanie profilaktyczne warto także sięgać po preparaty kosmetyczne z wysokim filtrem przeciwsłonecznym.
Leczenie powierzchownego ostrego opryszczkowego zapalenia rogówki, spowodowanego zakażeniem wirusami Herpes simplex polega na podawaniu gancyklowiru w kroplach ocznych. 1 kropla należy wprowadzić do dolnego worka spojówkowego pięć razy na dobę w odstępach około 4-godzinnych, z przerwą nocną. Leczenie należy kontynuować przez co najmniej 3 dni po wygojeniu zmian.
Piśmiennictwo:
- Wei EY, Coghlin DT. Beyond Folliculitis: Recognizing Herpes Gladiatorum in Adolescent Athletes.J Pediatr.2017;21(3):283.
- Darji K, Frisch S, Adjei Boakye E, Siegfried E. Characterization of children with recurrent eczema herpeticum and response to treatment with interferon-gamma.Pediatr Dermatol.2017 ;34(6):686-689.
- Kolawole OM, Amuda OO, Nzurumike C, Suleiman MM, Ikhevha Ogah J. Seroprevalence and Co-Infection of Human Immunodeficiency Virus (HIV) and Herpes Simplex Virus (HSV) Among Pregnant Women in Lokoja, North-Central Nigeria.Iran Red Crescent Med J.2016;18(10):254-265.
- WhitleyR.Herpes simplex virus infections of centre nervous system. Continuum (Minneap Minn) 2015; 21(6): 1704-1713.
- Cernik C, Gallina K, Brodell RT. The treatment of herpes simplex infections: an evidence-based review. Arch Intern Med. 2008; 168(11): 1137–1144.
