NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji
CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO – CROHNA NALEŻY DO NIESWOISTYCH ZAPALNYCH CHORÓB JELIT. JEST TO CHOROBA PRZEWLEKŁA, KTÓRA CHARAKTERYZUJE SIĘ WYSTĘPOWANIEM OKRESÓW ZAOSTRZEŃ I REMISJI. JAK PRZEBIEGA CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO – CROHNA I JAK SIĘ JĄ LECZY?
Układ pokarmowy człowieka odpowiada za odżywienie całego organizmu. Główne jego role to wchłanianie i metabolizowanie składników odżywczych oraz wydalanie zbędnych resztek. Kluczowym procesem zapewniającym dostarczenie organizmowi niezbędnych składników odżywczych jest proces wchłaniania, który zachodzi w jelitach. W wyniku różnych chorób może dojść do upośledzenia procesu wchłaniania, który skutkuje niedożywieniem organizmu. Do takich schorzeń należy choroba Leśniowskiego – Crohna.
NA CZYM POLEGA CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA?
Choroba Leśniowskiego – Crohna to nieswoista zapalna choroba jelit, która może dotyczyć każdego z odcinków przewodu pokarmowego – od jamy ustnej do odbytu. Dotychczas nie określono dokładnej przyczyny występowania tej choroby. Wiadomo jednak, że wpływ na jej wystąpienie mają czynniki genetyczne, mikroflora jelitowa oraz odpowiedź immunologiczna błony śluzowej. U osób z predyspozycjami do choroby Leśniowskiego – Crohna, do jej rozwoju dochodzi w momencie upośledzenia mechanizmów odpowiedzi odpornościowej na drobnoustroje wewnętrzne. Proces chorobowy postępuje powoli i początkowo może być trudny do uchwycenia. Rozpoczyna się on od stanu zapalnego w błonie śluzowej, który kolejno obejmuje warstwy ściany przewodu pokarmowego, powodując jej zniszczenie, włóknienie oraz wytworzenie przetok i zwężeń.
W Europie chorobę Leśniowskiego – Crohna diagnozuje się rocznie u 114 osób na milion populacji. Choroba najczęściej rozpoznawana jest u osób w wieku 14 – 24 lata. Drugi szczyt zachorowań przypada na 3. – 4. dekadę życia.
OBJAWY I DIAGNOSTYKA
Objawy choroby u danego pacjenta determinowane są przez lokalizację, rozległość oraz stopień zaawansowania zmian w przewodzie pokarmowym. W początkowym stadium choroby najczęściej występują niecharakterystyczne objawy w postaci ogólnego osłabienia i gorączki. Często dochodzi do zmniejszenia masy ciała.
Gdy zmiany chorobowe obejmują górny odcinek przewodu pokarmowego pojawia się ból w jamie ustnej, afty i owrzodzenia. Zmiany w przełyku mogą powodować trudności z przełykaniem oraz ból podczas połykania. Pacjenci uskarżają się na bóle brzucha, które zwykle nasilają się po jedzeniu oraz wypróżnieniu. Częste są także biegunki, które w przypadku współistniejącego zespołu złego wchłaniania mają charakter biegunek tłuszczowych. Zmiany zapalne zlokalizowane w okolicy odbytu powodują owrzodzenia, szczeliny, ropnie, wyrośla skórne i przetoki okołoodbytnicze.
W przebiegu choroby Leśniowskiego – Crohna mogą także występować objawy pozajelitowe, które dotyczą stawów, skóry, oczu oraz dróg żółciowych.
Diagnostyka choroby Leśniowskiego – Crohna opiera się na wnikliwym wywiadzie lekarskim oraz badaniach laboratoryjnych, endoskopowych, histopatologicznych i obrazowych.
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE I DIETA
Choroba Leśniowskiego – Crohna jest chorobą przewlekłą. Głównym celem leczenia jest łagodzenie przebiegu zaostrzeń, zapobieganie nawrotom oraz wydłużenie okresów remisji. Stosowanie leków konieczne jest również w okresach, kiedy objawy choroby nie występują. W leczeniu łagodnych postaci choroby wykorzystuje się sulfasalazynę lub mesalazynę samodzielnie lub w połączeniu z doustnymi glikokortykosteroidami. Gdy brak jest poprawy, dołącza się leki immunosupresyjne (np. metotreksat). Dostępne są także nowsze leki, które zawierają przeciwciała monoklonalne.
Niekiedy niezbędne są interwencje chirurgiczne, które związane są z miejscowymi powikłaniami, jak ropnie, zwężenia, przetoki, czy częściowa niedrożność jelit.
Choroba Leśniowskiego – Crohna wiąże się z dużym ryzykiem niedożywienia. W diecie osoby chorej należy szczególnie zadbać o dostateczne nawodnienie, wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, odpowiednią podaż białka, albumin oraz witamin, w szczególności witaminy B12. Dieta powinna być dostosowana indywidualnie do potrzeb osoby chorej, eliminując czynniki nasilające objawy.
CHOROBA U DZIECI, MŁODZIEŻY I KOBIET W CIĄŻY
Szczyt zachorowań na chorobę Leśniowskiego – Crohna przypada na wiek młodzieńczy. Jest to okres, w którym szczególnie ważne jest prawidłowe odżywienie i dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych dla zapewnienia prawidłowego rozwoju i wzrastania dzieci.
Szczególną grupą chorych są kobiety w ciąży. Zaleca się, aby do zapłodnienia doszło w okresie remisji choroby, co znacznie zmniejsza ryzyko powikłań położniczych. Nie bez znaczenia jest też fakt, że zaostrzenia choroby wpływają negatywnie na płodność. Leczenie choroby Leśniowskiego – Crohna u kobiet w ciąży zakłada stosowanie jedynie niezbędnych leków. W okresie ciąży przeciwwskazane jest stosowanie metotreksatu.
POWIKŁANIA CHOROBOWE
Choroba Leśniowskiego – Crohna wiąże się z dużym ryzykiem niedożywienia i wyniszczenia organizmu. Często prowadzi do niedokrwistości, hipoproteinemii, awitaminozy oraz zaburzeń elektrolitowych. Ponieważ konsekwencją tej choroby są zaburzenia gospodarki wapniowo – fosforowej, wzrasta ryzyko osteoporozy. Rzadkim odległym skutkiem jest rak jelita grubego. Występuje on jednak jedynie u ok. 1,5% osób chorych. Wzrost ryzyka zachorowania na raka jelita grubego wzrasta wraz z czasem trwania choroby oraz rozległością zmian w jelicie grubym.
Piśmiennictwo:
- Łodyga M., Eder P., Bartnik W., Gonciarz M., Kłopocka M., Linke K., Małecka-Panas E., Radwan P., Reguła J., Rydzewska G. Wytyczne Grupy Roboczej Konsultanta Krajowego w dziedzinie Gastroenterologii i Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące postępowania z pacjentem z chorobą Leśniowskiego – Crohna. Prz Gastroenterol 2012; 7(6): 317-338
- Kargulewicz A., Stankowiak-Kulpa H., Grzymisławski M. Rola leczenia żywieniowego w chorobie Leśniowskiego – Crohna. Gastroenterologia Polska 2010; 17(4): 300-303
- Kłopocka M. Leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit w czasie ciąży i karmienia. Gastroenterologia Kliniczna 2015; 7(2): 41-45
- Cepuch G., Gniadek A., Śręba S. Jakość życia młodzieży z chorobą Leśniowskiego – Crohna. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2015; 21(4): 352-356
- Mokrowiecka A. Choroba Leśniowskiego – Crohna. Portal mp.pl
